نظرسنجی کوئرا: فقط ۲۰ درصد برنامهنویسان ایرانی قصد مهاجرت ندارند
طبق گزارش دیجیاتو، نتایج یک نظرسنجی جدید از پلتفرم «کوئرا» نشان میدهد تنها ۲۰ درصد از برنامهنویسان ایرانی برنامهای برای مهاجرت ندارند. این نظرسنجی که با حمایت شرکتهایی نظیر «دیجیکالا»، «یکتانت»، «دستیار»، «ویرگول» و «دیجیپی» و با مشارکت ۵,۱۲۰ برنامهنویس انجام شده، تصویر جامعی از نگاه برنامهنویسان ایرانی به مسائل مختلف شغلی و اجتماعی ارائه میدهد.
موج گسترده میل به مهاجرت
از بین شرکتکنندگان، ۴۰ درصد گفتهاند که حتماً برای مهاجرت اقدام خواهند کرد و ۳۲ درصد دیگر اظهار داشتهاند که شاید در آینده تصمیم به مهاجرت بگیرند. در مقابل، تنها ۲۰ درصد عنوان کردهاند که قصد مهاجرت ندارند. مهمترین دلایل مهاجرت برنامهنویسان ایرانی بهترتیب شامل «کیفیت زندگی بالاتر» (۶۹ درصد)، «بهبود شرایط اقتصادی» (۶۱ درصد) و «آزادیهای اجتماعی» (۴۲ درصد) بوده است. در همین حال، تنها ۸ درصد از برنامهنویسان مهاجر به بازگشت به ایران فکر میکنند.
مهمترین دلایل مهاجرت برنامهنویسان ایرانی بهترتیب شامل «کیفیت زندگی بالاتر» (۶۹ درصد)، «بهبود شرایط اقتصادی» (۶۱ درصد) و «آزادیهای اجتماعی» (۴۲ درصد) بوده است. در همین حال، تنها ۸ درصد از برنامهنویسان مهاجر به بازگشت به ایران فکر میکنند.
موانع کاری داخلی
«سرعت پایین و کیفیت نامطلوب اینترنت»، بهعنوان بزرگترین مانع شغلی برنامهنویسان ایرانی شناخته شده است. «فیلترینگ» و «تحریمهای بینالمللی» نیز بهطور گسترده بهعنوان چالشهای مهم ذکر شدهاند.
همچنین، ۲۷ درصد از برنامهنویسان اذعان داشتهاند که روزانه ۱۰ درصد از زمان خود را صرف دورزدن فیلترینگ و تحریمها میکنند، در حالی که ۱۱.۵ درصد اعلام کردهاند این زمان بیش از نیمی از ساعات کاری روزانه آنها را به خود اختصاص میدهد.
نسبت برنامهنویسان زن در ایران و جهان
بررسیهای «کوئرا» نشان داده که ۱۶ درصد از برنامهنویسان شرکتکننده در این نظرسنجی زن هستند، درحالیکه این آمار در نظرسنجی Stack Overflow در سال ۲۰۲۲ تنها ۵ درصد بوده است. اگرچه این آمار همچنان فاصله زیادی با برابری جنسیتی دارد، اما نشاندهنده وضعیتی بهتر در ایران نسبت به میانگین جهانی است.
یادگیری و ابزارهای محبوب
در حوزه یادگیری، یوتیوب بهعنوان پرطرفدارترین منبع آموزش برنامهنویسان ایرانی انتخاب شده و ۵۰ درصد از شرکتکنندگان از این پلتفرم استفاده میکنند. پس از آن، دورههای آنلاین داخلی و خارجی بیشترین استقبال را داشتهاند. در مقابل، تنها ۲۲ درصد از برنامهنویسان یادگیری خود را مدیون مدرسه یا دانشگاه میدانند.
نگاه به هوش مصنوعی
نظرسنجی کوئرا همچنین نشان داده است که ۸۰ درصد برنامهنویسان ایرانی از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده میکنند، در حالی که ۲۰ درصد دیگر تاکنون به سراغ این فناوری نرفتهاند. برخلاف نگرانیهای رایج جهانی، بسیاری از این برنامهنویسان نگران از دست دادن شغل خود بهخاطر پیشرفت هوش مصنوعی نیستند.
این آمارها تصویری واقعی از دغدغهها، مشکلات و فرصتهای برنامهنویسان ایرانی را نشان میدهد و بار دیگر ضرورت بهبود زیرساختهای ارتباطی و کاری کشور را برای حفظ این نیروی انسانی متخصص برجسته میکند.
نقش هوش مصنوعی و چالشهای بازار کار برنامهنویسان در ایران
طبق آمارها، ChatGPT با ۹۳ درصد محبوبیت در صدر ابزارهای هوش مصنوعی میان کاربران ایستاده و Gemini و Copilot با ۳۰ و ۲۱ درصد محبوبیت در ردههای بعدی قرار دارند. بیشترین استفاده از هوش مصنوعی در میان برنامهنویسان به نوشتن کد (۶۰ درصد) اختصاص دارد و پس از آن، یادگیری (۵۸ درصد) و دیباگ کردن (۵۳ درصد) بیشترین کاربردها را دارند.
در عین حال، نظرسنجیها نشان میدهند تنها ۱۷ درصد برنامهنویسان نسبت به خطر تصاحب شغلشان توسط هوش مصنوعی نگران هستند؛ ۵۴ درصد چنین نگرانیای ندارند و ۲۹ درصد نسبت به این موضوع مرددند.
کاهش تمایل به رشته ریاضی و تأثیرات آن
«محمدباقر تبریزی»، مدیرعامل کوئرا، در رویدادی به کاهش ورودی رشته ریاضی در کنکور اشاره کرد و آن را یکی از دلایل وضعیت نامطلوب نیروی کار در کشور دانست. او گفت:
«امروزه تنها ۱۰ درصد داوطلبان کنکور، رشته ریاضی را انتخاب میکنند که نتیجهاش در کمبود نیروی متخصص در حوزههای مختلف از جمله برنامهنویسی مشهود است. در صورت تداوم این روند، شرایط نیروی انسانی سختتر خواهد شد.»
چالش مهاجرت نیروی انسانی در شرکتهای بزرگ
«مسیح کوهنورد»، مدیر منابع انسانی دیجیکالا، اعلام کرد:
«سال گذشته نرخ خروج کارکنان ما ۲۰ درصد بود که ۳۷ درصد این افراد به دلیل مهاجرت شرکت را ترک کردند. با اقداماتی که انجام دادیم، این نرخ کاهش یافته اما سهم مهاجرت افزایش یافته است؛ بهطوری که در سال ۱۴۰۳، حدود ۴۶ درصد کارکنان به دلیل مهاجرت از شرکت خارج شدند.»
از سوی دیگر، «اشکان آرمندهی»، مدیرعامل دیوار، مهاجرت نیروی کار را «ترسناک» توصیف کرد و گفت:
«براساس نظرسنجیها، ۶۹ درصد کارکنان به دنبال کیفیت زندگی بهتر و ۴۹ درصد به دلیل آزادیهای اجتماعی مهاجرت میکنند. شرایط پس از اتفاقاتی مانند شلیک به هواپیمای اوکراینی و سیاستهای محدودکننده بیشتر هم پیچیدهتر شده است.»
«مسعود طباطبایی»، مدیرعامل دیجیکالا، نیز گفت:
«من مهاجرت را مثل مرگ پذیرفتهام. وقتی به من میگویند کسی به دلیل مهاجرت میرود، تنها تلاش میکنیم شرایط زندگی بهتر برای دیگران فراهم کنیم. اما واقعیت این است که این موضوع خارج از کنترل ماست.»
چالشهای سیاستگذاری و تهدیدات آینده نیروی متخصص
«علی شریفی زارچی»، عضو هیئت علمی دانشگاه شریف، با هشدار نسبت به پیامدهای سیاستهای اینترنتی و فیلترینگ گفت:
«براساس نظرسنجیها، ۹۵ درصد افراد تمایل زیادی به مهاجرت دارند. برنامهریزان کشورهایی مانند عربستان و امارات در حال ایجاد فرصتهای جذاب برای متخصصان هستند، اما ما همچنان درگیر موضوعاتی مثل رفع فیلتر تلگرام هستیم. این سیاستها به آینده کشور لطمه میزند.»
جمعبندی: راهحل چیست؟
گرچه عوامل متعددی از جمله اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در مهاجرت نیروی انسانی و کمبود نیروهای متخصص نقش دارند، اما پیام روشنی از این رویدادها به گوش میرسد: اگر سیاستگذاریها اصلاح نشود و فرصتهای پیشرفت داخلی بهبود نیابد، نمیتوان انتظار داشت آینده نیروی انسانی کشور به وضعیت مطلوبی برسد.
مطالب بیشتر: سرزمین خبر
نظرسنجی کوئرا: فقط ۲۰ درصد برنامهنویسان ایرانی قصد مهاجرت ندارند
